Een myofasciaal triggerpoint (lees pijnlijke spierverharding) is een (zeer) drukpijnlijke plek in een dwarsgestreepte spier. In de spierbuik kan men een strakke streng waarnemen en in deze streng zit een plaatselijke verdikking (ongeveer ter grote van een tarwekorrel). Deze plek is pijnlijk bij druk en kan een karakteristieke uitstralingspijn doen ontstaan. De patiënt herkent in de uitstralende pijn zijn klacht. Ook veroorzaakt een myofasciaal triggerpoint een veranderde spierfunctie (b.v. spierkracht afname, spierverkorting etc.) en symptomen zoals toename van zweten, rillerig zijn, duizelig/licht in het hoofd, wazig zien of koude handen (ook wel autonome symptomen genoemd).

• Bij belasten van de spier met een triggerpoint ervaart de patiënt pijn. Deze pijn is gelokaliseerd in een bepaald gebied kenmerkend voor die spier. Elke spier heeft zijn eigen karakteristieke uitstralingsgebied.
• Stijfheid en verminderde spierfunctie. Maximaal verlengen geeft pijn, dus “leert” de spier te bewegen binnen de pijngrens. Er is sprake van een verminderde bewegingsvrijheid wat zich uit in een spierverkorting.
• Door verkorting van de spier en door pijn tijdens activiteit kan de spier niet maximaal aanspannen, wat zich kan uiten in spierkracht afname.
• Vegetatieve reacties: veranderde zweetsecretie, onwel voelen, duizeligheid, overgevoeligheid van de huid (b.v. bij aanraking snel rood worden), pijnlijke oog- en oorsymptomen.
• Coördinatie stoornis (zoals slechter wordend handschrift).
• Pijnvermijdingsgedrag, hetgeen zich uit door dwanghoudingen en beperkte functie.
• Iemand kan een sterk wisselend klachtenpatroon ervaren, waarbij de intensiteit en de plaats van de pijn kan variëren.

Deze begint met het herkenning van het pijngebied van de patiënt. De therapeut kijkt welke spieren de pijn (voor die spier karakteristiek uitstralingsgebied) eventueel kunnen veroorzaken en onderzoekt deze spieren. Deze triggerpoints bevinden zich in een verharde streng en voelen bij palpatie aan als een plaatselijke verdikking. De patiënt ervaart door druk de herkenbare pijn. Tevens wordt er gekeken naar afname van spierkracht en spierlengte.

Een triggerpoint kan ontstaan door een acute (verkeerde beweging, ongeluk) of chronische (langdurige verkeerde werkhouding) overbelasting. Ten gevolge van deze overbelasting ontstaat er een ingewikkeld fysiologisch proces in de spier op celniveau en er ontstaat een zichzelf onderhoudende vicieuze cirkel. Deze belastingen kunnen te maken hebben met “beroepshoudingen” en leefgewoontes. Meestal ontstaan klachten door een samenhang van verschillende factoren bijvoorbeeld: een combinatie van overbelasting van de betreffende spier (door werk of trauma etc.) met ongunstige omstandigheden zoals stress, vermoeidheid, slechte voeding, spieren die niet kunnen ontspannen etc. Soms is de oorzaak voor het ontstaan van de klacht voor een patiënt duidelijk (b.v. val van een trap) maar vaak weet men niet precies de oorzaak en zijn de klachten geleidelijk ontstaan en toegenomen.

Verergering door:

• veelvuldig gebruik van de betreffende spier zonder pauze
• als tijdens het bewegen de spier plotseling verkort wordt
• afkoeling (schaarse kleding), transpiratie
• druk op betreffende spier , b.v. knellende das, zware tas.

Vermindering door:

• korte periode van rust inbouwen tijdens het bewegen, pauzes
• langzaam rekken van de spier bijvoorbeeld onder een warme douche
• temperatuur waarbij het lichaam kan ontspannen, aangename warmte
• fysiotherapie/injectietherapie

Talrijke factoren kunnen het bestaan van myofasciale triggerpoints onderhouden. Vooral bij patiënten met chronische myofasciale pijn is aandacht voor deze factoren van belang.

Klachten onderhoudende factoren zijn :

• mechanische stress: slechte werkhouding, (bellen met hoorn geklemd tussen schouder), knellende kleding
• voeding: bijvoorbeeld vitamine tekort, alcoholmisbruik, roken, slecht eten
• bepaalde aandoeningen: suikerziekte, schildklierproblemen, orgaanproblemen (b.v. maag) etc.
• psychologische factoren: depressie, angst, stress, onbegrip spierstelsel door de patiënt
• chronische infecties